Σύγχρονες εξελίξεις και προοπτικές στην ορθοπαιδική

Ποιες είναι οι σύγχρονες εξελίξεις στην Ορθοπαιδική;

Μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις στην Ιατρική γενικότερα θεωρείται η στροφή στην Τεκμηριωμένη ή Βασισμένη σε Αποδείξεις Ιατρική, και στην περίπτωσή μας Ορθοπαιδική. Δίκαια τοποθετήθηκε ανάμεσα στις μεγαλύτερες ιατρικές καινοτομίες των τελευταίων 160 ετών. Η ορθή εφαρμογή της στην κλινική πράξη προκύπτει από τον συνδυασμό της κλινικής εμπειρίας του γιατρού και των καλύτερων και πιο επίκαιρων σχετικών αποδείξεων από την ιατρική έρευνα, λαμβάνοντας υπόψη τις αξίες και τις προσδοκίες του ασθενή.

Στην εποχή μας, που ο όγκος της ιατρικής πληροφορίας είναι τεράστιος και δύσκολα διαχειρίσιμος, η τεκμηριωμένη ορθοπαιδική παρέχει στον ορθοπαιδικό χειρουργό μια μέθοδο διαχείρισης και αξιοποίησης αυτής της πληροφορίας. Οι ιατρικές έρευνες αξιολογούνται και βαθμολογούνται ως προς την αποδεικτική τους ισχύ και συχνά δημιουργούνται πρωτόκολλα (clinical practice guidelines) που βοηθούν τον ορθοπαιδικό χειρουργό στην λήψη αποφάσεων.

Έχει αποτέλεσμα η τεκμηριωμένη ορθοπαιδική;

Η τεκμηριωμένη ορθοπαιδική είναι ένα εργαλείο, οπότε το αποτέλεσμα εξαρτάται από το πως το χρησιμοποιούμε. Εννοείται πως προβλήματα υπάρχουν. Μεγάλη συζήτηση γίνεται για το αν υπάρχει προκατάληψη ή και συγκαλυμμένα συμφέροντα σε κάποιες έρευνες. Επίσης η “τυφλή” εφαρμογή πρωτοκόλλων αδικεί κάποιους ασθενείς.

Από την άλλη η τεκμηριωμένη ιατρική είναι ότι καλύτερο έχουμε μέχρι στιγμής στα χέρια μας και όσο εξελίσσεται προσπαθεί να περιορίσει τα προβλήματα. Βασικό συστατικό για να πετύχει είναι η εξατομίκευση και η αναβάθμιση της σχέσης μεταξύ γιατρού και ασθενή.

Ο γιατρός θα πρέπει να έχει πρόσβαση και ικανότητα διαχείρισης της ιατρικής πληροφορίας, την ικανότητα για κριτική ανάγνωση και αξιολόγηση των αποδείξεων και το βασικότερο να προσαρμόσει την μελέτη του στον συγκεκριμένο ασθενή.

Ο ασθενής αποτελεί πλέον και αυτός μέλος της ομάδας και πρέπει αφού ενημερωθεί σωστά να συναποφασίσει μαζί με τον γιατρό την καλύτερη για τον ίδιο θεραπεία μέσα στα πλαίσια του εφικτού και η οποία θα τον καλύπτει στις ανάγκες του και στις προσδοκίες του.

Το μοντέλο του γιατρού “αυθεντία” και του παθητικού ασθενή που απλά υπακούει σε εντολές πρέπει σιγά σιγά να το ξεχνάμε. Αυτό προϋποθέτει βέβαια, όσο κοινότυπο κι αν ακούγεται, μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε γιατρό και ασθενή και ηθική προσέγγιση και από τους δύο.

Ποιες άλλες εξελίξεις υπάρχουν;

Οι εξελίξεις στις νέες τεχνολογίες, στην πληροφορική, στην βιομηχανική (biomechanics), στην ρομποτική, στις τεχνικές απεικόνισης ιστών, στην τεχνολογία υλικών και σε πολλούς άλλους τομείς σε συνδυασμό με την ωρίμανση της τεκμηριωμένης ορθοπαιδικής έχουν να προσφέρουν πολλά στην εξέλιξη της Ορθοπαιδικής. Αναλυτικότερα:

• Έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως μια στροφή σε “ποιοτικότερη” αντιμετώπιση των ορθοπαιδικών ασθενών. Προσπαθούμε πλέον να πετύχουμε ριζική θεραπεία και όχι συμπτωματική αντιμετώπιση.Η αναλγησία δεν θεωρείται πλέον σκοπός αλλά το μέσο ώστε να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά και αιτιολογικά το υποκείμενο πρόβλημα.

• Ο πόνος, η κύρια εκδήλωση των ορθοπαιδικών παθήσεων, ακόμα αποκωδικοποιείται. Η πολυφαρμακία είναι ένα συχνό πρόβλημα. Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα έχουν τις ενδείξεις τους αλλά πρέπει να χορηγούνται στην ελάχιστη δόση και για το μικρότερο χρονικό διάστημα που κρίνεται απαραίτητο λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών τους (αύξηση καρδιαγγειακού κινδύνου, προβλήματα από το γαστρεντερικό). Το ίδιο ισχύει και για τα οπιοειδή αναλγητικά (κίνδυνος εξάρτησης). Αντίθετα οι αποδείξεις πληθαίνουν ότι ο πόνος μακροπρόθεσμα μπορεί να βελτιώνεται με αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, προσαρμοσμένη άσκηση, απώλεια βάρους και βελτίωση του BMI και, σε χρόνιες κυρίως περιπτώσεις, με την βοήθεια της συμπεριφορικής ψυχολογίας.

• Η μοριακή βιολογία (orthobiologics) ίσως μας βοηθήσει στο σύντομο μέλλον. Η χρήση PRP, πολυδύναμων βλαστοκυττάρων (stem cells) και άλλων μοριακών παραγόντων στην αντιμετώπιση των ορθοπαιδικών παθήσεων αποτελούν αυτή τη στιγμή ένα “υποσχόμενο” (promising) μέσο. Η αλήθεια είναι ότι χρειάζονται περισσότερες έρευνες ακόμα για να μπορούμε να υποσχεθούμε θεαματικά αποτελέσματα.

• Οι χειρουργικές τεχνικές και τα υλικά μας εξελίσσονται συνεχώς ενώ νέες τεχνικές έχουν προταθεί και βρίσκονται σε στάδιο δοκιμών. H υπό μικροσκόπηση χειρουργική της σπονδυλικής στήλης, οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές και η αρθροσκόπηση δείχνουν να μειώνουν αισθητά τον χρόνο νοσηλείας και κινητοποίησης. Η ρομποτική χειρουργική και η χειρουργική με navigation είναι σε στάδιο εξέλιξης, εφαρμόζονται ήδη και περιμένουμε αρκετά, χωρίς ωστόσο να αποτελούν πανάκεια όπως δυστυχώς από πολλούς διαφημίζεται. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι κάθε τεχνική έχει τις ενδείξεις της και τον κατάλληλο υποψήφιο και ότι στην ιατρική πρέπει να περιμένουμε αρκετό χρόνο ώστε να εκτιμηθούν και τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα κάποιων νέων τεχνικών.

Και ποιες είναι οι προοπτικές στην Ορθοπαιδική Χειρουργική;

Οι εξελίξεις είναι πλέον ραγδαίες και πολλές καινοτομίες ήδη εφαρμόζονται ή είναι σε στάδιο δοκιμών ενώ για κάποιες άλλες ίσως χρειαστεί να περιμένουμε περισσότερο. Ενδεικτικά μόνο θα αναφέρω κάποιες:

• Η τρισδιάστατη εκτύπωση (3D printing) υλικών για εξατομικευμένες αρθροπλαστικές και όγκους των οστών.

• H χρήση εικονικής (virtual reality) και επαυξημένης (augmented reality) πραγματικότητας σε συνδυασμό με την ρομποτική χειρουργική.

• Το cloud-based deep-learning και η τεχνητή νοημοσύνη (AI) ως βοηθοί στην διάγνωση.

• Νέα απόλυτα λειτουργικά πρόσθετα μέλη.

Τελειώνοντας θέλω να πω ότι αυτό που πάντα προέχει και πρέπει να εξελίξουμε είναι η καλή σχέση γιατρού και ασθενή.